«Η διδακτική από απόσταση της ελληνικής ως δεύτερης ή ξένης γλώσσας. HelloNet: μία προσπάθεια »

Αφροδίτη Μπουσουλέγκα, Ειδικός Επιστήμων, Πρόγραμμα HelloNet, ΤΕΙ Θεσσαλονίκης

Υποψήφια Διδάκτορας, Τομέας Νέων Τεχνολογιών, Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Ρόδος

afrobous@rhodes.aegean.gr

Τα Ελληνικά αποτελούν σήμερα μία από τις λιγότερo διδασκόμενες (και ομιλούμενες) γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η παρούσα εργασία πραγματεύεται τη διδακτική από απόσταση της ελληνικής ως δεύτερης ή ξένης γλώσσας, θέτοντας ως ομάδα-στόχο φοιτητές ευρωπαϊκών ιδρυμάτων που επιθυμούν να επισκεφτούν την Ελλάδα με το πρόγραμμα πανεπιστημιακών ανταλλαγών ERASMUS, αλλά θεωρούν βασικό ανασταλτικό παράγοντα την αδυναμία επικοινωνίας στην ελληνική γλώσσα.

Το πρόγραμμα HelloNet: Hellenic Enjoyable Language Learning on the Net αφορά σε ένα δικτυακό χώρο ο οποίος προσφέρει μαθήματα Ελληνικών, καθώς και πληροφορίες σχετικά με την Ελλάδα, με στόχο ο αλλοδαπός μαθητής να εξοικειωθεί με τις δομές της ελληνικής γλώσσας και να υιοθετήσει θετική στάση απέναντι στον πολιτισμό της.

Επίσης, η δομή και λειτουργία των  μαθημάτων έχουν σχεδιαστεί ακολουθώντας τις νεότερες μεθοδολογικές αρχές της ερευνητικής κοινότητας, δηλαδή αυτές της αυτόνομης μάθησης, της θεωρίας της εποικοδόμησης της γνώσης, καθώς και της επικοινωνιακής μεθόδου. Ακόμα, ο σχεδιασμός των μαθημάτων αλλά και όλου του δικτυακού χώρου έχει γίνει βάσει των αρχών του ορθού σχεδιασμού εκπαιδευτικού υλικού για χρήση από απόσταση.

Εισαγωγή

Το HelloNet: Hellenic Enjoyable Language Learning on the Net πρόκειται για ένα τριετές ερευνητικό πρόγραμμα LINGUA[1] το οποίο βασικό στόχο έχει την παροχή από απόσταση μαθημάτων Ελληνικών ως δεύτερη γλώσσα σε φοιτητές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι επιθυμούν να φοιτήσουν για ένα χρονικό διάστημα σε κάποιο ανώτατο, ελληνικό, εκπαιδευτικό Ίδρυμα μέσω του προγράμματος ανταλλαγών ERASMUS[2]. Επίσης, αντικειμενικός σκοπός του προγράμματος HelloNet είναι η αύξηση του ποσοστού προσέλευσης των φοιτητών αυτών, η οποία και είναι αντιστρόφως ανάλογη της γνώσης της  ελληνικής γλώσσας καθώς και της πληροφόρησης σχετικά με την Ελλάδα. Το εκπαιδευτικό υλικό του προγράμματος κάνει ευρεία χρήση πολυμεσικών εφαρμογών καθώς αποτελεί σύνθεση κειμένου-ήχου-εικόνας-γραφικών και επίσης υποστηρίζεται από υπηρεσίες του διαδικτύου (ηλ.ταχυδρομείο, δικτυακός τόπος, λεξικά εντός διαδικτύου, σύνδεσμοι με πληροφορίες σχετικές με εκπαιδευτικά και άλλα θέματα, κλπ) τις οποίες και έχει ενσωματώσει στα μαθήματα ως μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Επίσης, το πρόγραμμα προσφέρει κάποια ηλεκτρονικά παιχνίδια (7) με συγκεκριμένη θεματολογία σχετική με τον ελληνικό πολιτισμό, καθώς και κάποια εργαλεία για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας: σύνοψη γραμματικής και λεξιλογίου και πληροφορίες σχετικά με τη χώρα υποδοχής, την Ελλάδα. Το πρόγραμμα είναι προσβάσιμο στους ενδιαφερόμενους χωρίς καμία χρέωση.

Το HelloNet είναι καινοτόμο διότι αφορά το σχεδιασμό εκπαιδευτικού υλικού για χρήση από απόσταση ειδικό για συγκεκριμένη ομάδα-στόχο, ενσωματώνει τις ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία με διαθεσιμότητα 24 ώρες το εικοσιτετράωρο και χωρίς χρέωση. Επίσης, υιοθετεί σύγχρονες μεθοδολογικές προσεγγίσεις και καθορίζει νέους ρόλους εκπαιδευτή- εκπαιδευόμενου. Γιατί ακόμα, προάγει μία από τις λιγότερο διδασκόμενες και ομιλούμενες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ενθαρρύνει την ευαισθητοποίηση σχετικά με πολιτισμικά θέματα.

Εκτός από το ΤΕΙ Θεσσαλονίκης που είναι το συντονιστικό Ίδρυμα, στο εταιρικό σχήμα ανήκουν επίσης οι εξής: το ΤΕΙ Αθηνών, τα Πανεπιστήμια της Γκαντ και της Λιέγης από το Βέλγιο, καθώς και τα Leader, Lingua Formazione Comunicazione Interculturale, IT, Sociedade da Lingua Portugesa, PT, Institut Universitaire de Formation des Maîtres de Bourgogne, FR, Institut des Sciences et Techniques des Aliments de Bordeaux, FR, Universidad Politecnica de Valencia, ES και οι Γραφικές Τέχνες, Αμανατίδη ΟΕ.

1.      Η εκπαίδευση από απόσταση

Οι εξελίξεις στον τομέα των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και Επικοινωνίας έχουν αλλάξει τα δεδομένα στην εκπαίδευση και έχουν δώσει τη δυνατότητα δημιουργίας νέων εκπαιδευτικών περιστάσεων και τόπων (Harasim 1993), όπως στην εκπαιδευτική διαδικασία από απόσταση, μία περίσταση όπου ο τόπος και ο χρόνος δεν αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτή- εκπαιδευομένων. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το εκπαιδευτικό υλικό αποτελεί το σημαντικότερο εργαλείο για τη διεξαγωγή της εκπαιδευτικής διαδικασίας πρέπει λοιπόν να έχει σχεδιαστεί κατάλληλα, καθώς και να έχει ξεκάθαρους και προκαθορισμένους διδακτικούς στόχους (Hegarty, Phelan, & Kilbride eds.1998, Ματραλής 1998).

Το εκπαιδευτικό υλικό του προγράμματος HelloNet περιλαμβάνει μαθήματα των οποίων ο σχεδιασμός έχει στηριχτεί στις προτάσεις για τη δημιουργία πολυμεσικού εκπαιδευτικού υλικού οι οποίες βασίζονται τόσο στην έρευνα σχετικά με την απόκτηση της δεύτερης ή ξένης γλώσσας (Chapelle, 1997,1998) όσο και στις αρχές διδακτικής των ζωντανών γλωσσών. Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι ο σχεδιασμός του υλικού ξεκίνησε αφού προηγήθηκε έρευνα των γλωσσικών κυρίως αναγκών της ομάδας-στόχου.

2.      Παρουσίαση του εκπαιδευτικού υλικού

Όλα τα μαθήματα του παρόντος προγράμματος είναι μεταφρασμένα στις γλώσσες των εταιρικών Ιδρυμάτων, δηλαδή στα Πορτογαλικά, Ισπανικά, Ιταλικά, Γαλλικά καθώς και Αγγλικά. Πριν ο χρήστης ξεκινήσει, έχει τη δυνατότητα επιλογής γλώσσας για να διευκολυνθεί με τις οδηγίες και τις επεξηγήσεις. Υπάρχουν γενικές επεξηγήσεις των συμβόλων που περιλαμβάνονται στα μαθήματα, αλλά και επιμέρους οδηγίες για το εκάστοτε μάθημα.

Τα μαθήματα έχουν ομοιόμορφη παρουσίαση. Κάθε οθόνη παρουσιάζει στο επάνω μέρος της ένα οριζόντιο μενού πλοήγησης που αφορά το σύνολο μαθημάτων και την κίνηση του χρήστη μέσα σε αυτό. Στο αριστερό μέρος της οθόνης βρίσκεται το μενού πλοήγησης που αφορά αποκλειστικά το κάθε μάθημα. Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να κινηθεί μέσα στο εκπαιδευτικό υλικό όχι γραμμικά, αλλά με βάση τις δικές του ανάγκες και επιθυμίες. Βέβαια, αν και υπάρχει η δυνατότητα αυτονομίας, η πορεία των ενοτήτων σχεδιάστηκε ώστε να υπάρχει διαβάθμιση στο επίπεδο δυσκολίας, αφού από τις πιο απλές γλωσσικές δομές το υλικό προχωράει στις πιο σύνθετες και για το λόγο αυτό κρίνεται απαραίτητο να μελετηθούν οι ενότητες με τη σειρά που δίνονται. Επίσης, κάθε οθόνη εμφανίζει στις γωνίες της κάποια κουμπιά τα οποία οδηγούν στην προηγούμενη ή επόμενη οθόνη αντίστοιχα. Τέλος, υπάρχει η δυνατότητα αποχώρησης από τα μαθήματα όποτε κάποιος επιθυμεί και αργότερα να επιστρέψει στο σημείο όπου σταμάτησε, ή να συνεχίσει σε κάποιο άλλο επίπεδο. Γενικότερα, πιστεύουμε ότι η πλατφόρμα του προγράμματος είναι φιλική προς το χρήστη, δεν απαιτεί ειδικές γνώσεις χρήσης και λειτουργίας του Η/Υ και υποστηρίζει την ελευθερία κινήσεων και την αυτονομία.

3.      Περιγραφή των μαθημάτων

Οι θεματικές ενότητες είναι συνολικά 21, με ένα εισαγωγικό μάθημα, 16 βασικά και 4 επαναληπτικά μαθήματα αυτοαξιολόγησης.

Το εισαγωγικό μάθημα παρουσιάζει το ελληνικό αλφάβητο. Όπως προαναφέρθηκε, ο χρήστης μπορεί να κινηθεί ελευθέρα μέσα στο μάθημα. Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα να ακούει από φυσικούς ομιλητές της γλώσσας, τα γράμματα, τους φθόγκους και ολόκληρες λέξεις απλά πατώντας επάνω σε αυτά. Η εισαγωγική ενότητα, όπως και όλα  τα μαθήματα, περιλαμβάνει τύπους ασκήσεων οι οποίοι είναι ειδικά σχεδιασμένοι για εξάσκηση και αυτοαξιολόγηση.

Τα 16 βασικά μαθήματα είναι ομοιόμορφα, με ξεκάθαρη και πολύ κατατοπιστική διάρθρωση. Κάθε μάθημα καλύπτει δύο ευρύτερα πεδία της ελληνικής γλώσσας: α) το επικοινωνιακό με ποικίλα κείμενα, λεξιλόγιο και χρήσιμες εκφράσεις καθώς και επικοινωνιακές ασκήσεις και β) το γραμματικοσυντακτικό με γραμματική, σύνταξη και ασκήσεις για εφαρμογή. Πιο αναλυτικά κάθε ενότητα χωρίζεται σε 5 μέρη στα οποία καλλιεργούνται συστηματικά οι  δεξιότητες της ακρόασης, της ανάγνωσης, της κατανόησης και της παραγωγής λόγου. Τα 5 αυτά μέρη είναι η Παρουσίαση, η Εφαρμογή, το Γλωσσάριο, η Γραμματική και τέλος η ιστορία της ζωής του Καρμέλο. Συγκεκριμένα:

·        Η Παρουσίαση περιλαμβάνει κάποια κείμενα με θεματολογία από αυθεντικά επικοινωνιακά επεισόδια και περιστάσεις στις οποίες μπορεί ο φοιτητής να βρεθεί ερχόμενος στην Ελλάδα για σπουδές. Μετά τα κείμενα ακολουθούν οι  ‘Χρήσιμες Εκφράσεις’. Τα κείμενα και τις εκφράσεις ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να τα ακούει στα ελληνικά και να τα βλέπει μεταφρασμένα στη γλώσσα που έχει προεπιλέξει.

·        Το Γλωσσάριο περιλαμβάνει με σειρά εμφάνισης τις λέξεις και κάποιες νέες εκφράσεις που παρουσιάστηκαν στο εκάστοτε μάθημα. Και εδώ υπάρχει επίσης η δυνατότητα ήχων και μετάφρασης.

·        Η Εφαρμογή ξεκινάει με ένα κείμενο το οποίο ο χρήστης μπορεί να ακούσει αλλά όχι να δει τη μετάφρασή του, καθώς το μέρος αυτό αποτελεί την εφαρμογή των όσων έχει διδαχθεί στην προηγούμενη ενότητα της Παρουσίασης. Το κείμενο αυτό ακολουθείται από Ασκήσεις Κατανόησης.

·        Η Γραμματική καταλαμβάνει σημαντικό τμήμα της σειράς μαθημάτων και παρουσιάζεται με πίνακες, επεξηγήσεις και παραδείγματα. Περιλαμβάνει γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα, που επιλέγονται με κριτήριο τη συχνότητα εμφάνισής τους στο λόγο και την καταλληλότητα για άμεση εξοικείωση των μαθητών με τις ιδιοτυπίες της νέας ελληνικής. Οι επεξηγήσεις και τα παραδείγματα είναι μεταφρασμένα[3]. Περιλαμβάνει επίσης γραμματικοσυντακτικές ασκήσεις, που στόχο έχουν την αυτοξιολόγηση του διδασκόμενου.

·        Στο τελευταίο μέρος παρουσιάζεται η ιστορία του Καρμέλο, ενός φοιτητή από την Ισπανία, ο οποίος επισκέπτεται την Ελλάδα για να φοιτήσει στο ΤΕΙ Θεσσαλονίκης. Το μέρος αυτό βασίζεται κυρίως στην εικόνα. Η ιστορία θα δοθεί σε συνέχειες και στόχο έχει να εξοικειώσει τον εκπαιδευόμενο με όψεις της ελληνικής κουλτούρας και των κοινωνικών συνηθειών.

Στις ενότητες  της Παρουσίασης και της Γραμματικής εμφανίζονται ο Ερμής και η Αθηνά οι οποίοι είναι επιφορτισμένοι με κάποιες αρμοδιότητες. Συγκεκριμένα, ο Ερμής δίνει πληροφορίες για την Ελλάδα, τα ήθη και έθιμα, οι οποίες σχετίζονται με τη θεματολογία του κεφαλαίου στο οποίο μετέχει. Η Αθηνά σχολιάζει και επεξηγεί γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα.

Το σύνολο του εκπαιδευτικού υλικού προσφέρει επίσης στους εκπαιδευόμενους δύο εργαλεία εκμάθησης. Σύνοψη γραμματικής όπου θα παρουσιάζονται όλα τα γραμματικά φαινόμενα που περιλαμβάνονται στα μαθήματα. Επίσης, λεξικό όπου θα περιλαμβάνονται όλες οι λέξεις που θα χρησιμοποιηθούν στα μαθήματα, μεταφρασμένες στις γλώσσες των εταιρικών Ιδρυμάτων. Τέλος, κάθε μάθημα θα περιλαμβάνει ένα παιχνίδι, θα λέγαμε ξεκούρασης που δεν αποτελεί μέρος της εκμάθησης της γλώσσας, είναι όμως σχεδιασμένο με βάση την ελληνική θεματολογία. Το σύνολο του εκπαιδευτικού υλικού υποστηρίζεται από τον δικτυακό τόπο του HelloNet (διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://hellonet.teithe.gr).

4.      Μεθοδολογία σχεδιασμού των μαθημάτων

Η ενσωμάτωση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) στην εκπαιδευτική διαδικασία είναι πια γεγονός. Σχετικά με την αποτελεσματικότητα των ΤΠΕ ειδικότερα στον τομέα της εκμάθησης της γλώσσας- μητρικής αλλά κυρίως δεύτερης- ξένης, οι έρευνες αναφέρουν ότι έχουν τη δυνατότητα να διευκολύνουν την επικοινωνία (Cooper & Selfe 1990), να μειώσουν το άγχος των εκπαιδευομένων (Kern, 1995; Sullivan 1993), να αυξήσουν το ποσοστό παραγωγής προφορικού και γραπτού λόγου των εκπαιδευομένων (Pratt & Sullivan, 1994; Cohen & Riel 1989; Cononelos & Oliva 1993; Warschauer 1996b), να βελτιώσουν το επίπεδο κοινωνικής μόρφωσης (Barker & Kemp, 1990), να προάγουν την ισότητα μέσα στην τάξη αλλά και στην εκπαιδευτική κοινότητα (Cooper & Selfe 1990), να αυξήσουν τα κίνητρα των εκπαιδευομένων (Warschauer 1996a) και να έχουν ως αποτέλεσμα  υψηλότερα  ποσοστά παραγωγικότητας (Warschauer & Meskill 2000).

 Οι δύο μεθοδολογίες διδακτικής των ζωντανών γλωσσών που υιοθετήθηκαν στο σχεδιασμό και την παραγωγή του συγκεκριμένου εκπαιδευτικού υλικού, ανήκουν στις γνωστικές και κοινωνιογνωστικές θεωρίες των οποίων οι αρχές αφορούν άμεσα την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στη γλωσσική τάξη (Warschauer 1996b) και αναφερόμαστε στην Επικοινωνιακή Προσέγγιση, καθώς και στην πιο πρόσφατη θεωρία της Εποικοδόμησης της Γνώσης. Η επιλογή της Επικοινωνιακής Προσέγγισης έγινε διότι προάγει την επικοινωνία στη δεύτερη γλώσσα. Στοχεύει δηλαδή, στην ανάπτυξη της επικοινωνιακής ικανότητας των εκπαιδευομένων και όχι απλώς της γλωσσικής (Σακελλαρίου 2000). Σχετικά με την πιο πρόσφατη θεωρία της Εποικοδόμησης της Γνώσης, πρέπει να αναφέρουμε ότι και αυτή επίσης υποστηρίζει τις δραστηριότητες αυθεντικής επικοινωνιακής  περίστασης, προτείνει όμως τον περιορισμό της βαθμολόγησης και των τυποποιημένων διαγωνισμάτων ελέγχου. Αντίθετα, θεωρεί ότι η αξιολόγηση πρέπει να είναι μέρος της διαδικασίας μάθησης, καθώς και ότι οι εκπαιδευόμενοι οφείλουν να αυτοαξιολογούνται (Jonassen 1995). Τέλος, μία από τις 7 αρχές του πλαισίου που προτείνει η θεωρία της Εποικοδόμησης της Γνώσης είναι η αυτονομία (Lebow 1993), βασικό επίσης στοιχείο και της θεωρίας της Εξατομικευμένης Μάθησης, η οποία υποστηρίζει ότι η απόκτηση της γνώσης είναι πιο αποτελεσματική, όταν οι εκπαιδευόμενοι αναλαμβάνουν οι ίδιοι την ευθύνη της μάθησής τους. Αυτό συμβαίνει καθώς οι μαθητές έχουν διαφορετικές στρατηγικές εκμάθησης και μαθησιακά στιλ (Little 2001, Littlemore 2001, Papert 1993).

            Εκτός από τις μεθοδολογικές αρχές της διδακτικής των γλωσσών, σχετικά με το σχεδιασμό του εκπαιδευτικού υλικού λήφθηκαν υπόψιν και «οι επτά υποθέσεις για το σχεδιασμό πολυμεσικού εκπαιδευτικού υλικού διδακτικής γλωσσών, κατάλληλου για εκπαίδευση από απόσταση» (Chapelle, 1998). Πιο συγκεκριμένα, οι επτά αυτές υποθέσεις υποστηρίζουν τα εξής:

·        τα γλωσσικά χαρακτηριστικά της δεύτερης γλώσσας πρέπει να γίνουν όσο το δυνατό πιο ξεκάθαρα στο χρήστη για να διευκολυνθεί η μετάδοση της γνώσης.

·        πρέπει να παρέχεται βοήθεια στους εκπαιδευόμενους για την ευκολότερη κατανόηση των σημειολογικών και συντακτικών στοιχείων της δεύτερης γλώσσας.

·        πρέπει να δίνεται η ευκαιρία στους εκπαιδευόμενους να παράγουν λόγο, προφορικό και γραπτό.

·        πρέπει να δίνεται η ευκαιρία στους εκπαιδευόμενους να εντοπίζουν οι ίδιοι τα λάθη τους.

·        πρέπει να δίνεται η ευκαιρία στους εκπαιδευόμενους να διορθώνουν οι ίδιοι τα λάθη τους.

·        οι εκπαιδευόμενοι πρέπει να εμπλέκονται σε δραστηριότητες όπου αναπτύσσεται η επικοινωνιακή ικανότητά τους.

·        πρέπει να δίνεται η δυνατότητα στους εκπαιδευόμενους να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που προάγουν τη διάδραση στη δεύτερη γλώσσα.

Αναφορικά με τα παραπάνω, το πρόγραμμα HelloNet χρησιμοποιεί στα κείμενα αυθεντική γλώσσα, με θεματολογία που βασίζεται σε αληθοφανείς επικοινωνιακές περιστάσεις. Οι δραστηριότητες των μαθημάτων προάγουν την επικοινωνιακή χρήση του γλωσσικού συστήματος, έχοντας ως στόχο την ανάπτυξη όχι μόνο της γλωσσικής αλλά και της επικοινωνιακής ικανότητας. Ειδικότερα, για την αξιολόγηση της ικανότητας του διδασκόμενου να προσλαμβάνει το γραπτό και τον προφορικό λόγο προσφέρονται τύποι ασκήσεων όπως αντιστοίχησης, πολλαπλών επιλογών και επιλογής Σωστού / Λάθους. Για την αξιολόγηση της γραπτής έκφρασης του εκπαιδευόμενου, προσφέρονται τύποι ασκήσεων όπως ερωτήσεις σύντομης απάντησης που αφορούν κατανόηση κειμένου, ανάπτυξη κειμένου περιορισμένης έκτασης και κλειστές ή αντικειμενικού τύπου ερωτήσεις όπου αξιολογείται κυρίως η γραμματική του γλωσσικού συστήματος και η ορθογραφία. Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να επαναλάβει τις ασκήσεις όσες φορές το επιθυμεί.

Στόχος της αξιολόγησης είναι να καταστεί ο εκπαιδευόμενος υπεύθυνος για το λόγο που παράγει, ώστε να τον αξιολογεί και να τον διορθώνει μόνος του.  Προς αυτήν την κατεύθυνση της αυτόνομης μάθησης συντελούν οι παρακάτω μορφές επανατροφοδότησης:

·        Οι συμβουλές (hints), που εμφανίζονται αν το επιθυμεί ο εκπαιδευόμενος και προτείνουν μια διαφορετική προσέγγιση επεξεργασίας της άσκησης.

·        Το «κλειδί», όπου υπάρχουν οι απαντήσεις των ασκήσεων.

·        Η δυνατότητα επικοινωνίας με τον υπεύθυνο διδάσκοντα (με ηλ.ταχυδρομείο)

Συμπληρωματικά προς την παραπάνω κατεύθυνση λειτουργούν και τα φύλλα αξιολόγησης, που θα δίνονται, όπως προαναφέραμε,  με την ολοκλήρωση τεσσάρων ενοτήτων και  θα αξιολογούν το βαθμό απόκτησής του υλικού από τον εκπαιδευόμενο. Οι τύποι ασκήσεων των φύλλων αξιολόγησης είναι παρόμοιοι με αυτούς που υπάρχουν στις προηγούμενες ενότητες.

Συμπερασματικά, με την ολοκλήρωση της σειράς, η οποία δεν έχει γίνει ακόμη,  οι μαθητές που έχουν ξεκινήσει από μηδενική βάση θα φτάνουν σε ένα μέσο επίπεδο γνώσης της ελληνικής και θα κατορθώνουν να επικοινωνούν αποτελεσματικά σε καθημερινές περιστάσεις επικοινωνίας.

5.      Αρχές πολυμεσικού σχεδιασμού των μαθημάτων

Ο σχεδιασμός, ο προγραμματισμός και η παραγωγή του παρόντος πολυμεσικού εκπαιδευτικού υλικού απαιτούν πολύ περισσότερο χρόνο από όσο είχε ποτέ υπολογιστεί. Βασικός και ξεκάθαρος στόχος υπήρξε από την αρχή η σύνθεση κειμένου-ήχου-εικόνας-γραφικών καθώς επίσης και η ενσωμάτωση των υπηρεσιών του διαδικτύου στα μαθήματα, ως μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας (Vilmi 1998) και τα παραπάνω με βάση τις πιο σύγχρονες και αποτελεσματικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις.

Η βασική αρχή σχεδιασμού του παρόντος εκπαιδευτικού υλικού ώστε να είναι κατάλληλο για χρήση από απόσταση, είναι να προσφέρει τη δυνατότητα για αλληλεπίδραση (Παναγιωτακόπουλος 1998). Επίσης,  να έχει ξεκάθαρη παρουσίαση και προκαθορισμένους διδακτικούς σκοπούς (Kristof & Satran 1995).

Πιστεύουμε ότι το πρόγραμμα HelloNet αποτελεί μία πλατφόρμα εργασίας φιλική προς το χρήστη, η οποία δεν απαιτεί μεγάλο βαθμό επιδεξιότητας για την αποτελεσματική χρήση του καθώς προσφέρει τεχνική αλλά κυρίως εκπαιδευτική υποστήριξη. Επίσης, η πλοήγηση καθίσταται εύκολη καθώς σε όλο το υλικό διατηρείται η ομοιομορφία στην εμφάνιση των  μενού μετακίνησης και υπάρχει η δυνατότητα εξόδου σε οποιοδήποτε σημείο αλλά και επανεκκίνησης από το σημείο εξόδου. Ως προς την επιλογή χρωμάτων, γραφικών, εικόνων κλπ. και με στόχο να διευκολυνθούν οι χρήστες, χρησιμοποιήθηκαν χρώματα που υποστηρίζονται από το σύνολο των υπολογιστικών συστημάτων (Boyle 1997, Παναγιωτακόπουλος 1998, Kristof & Satran 1995). Ένα πρόβλημα για εμάς, αποτέλεσε και αποτελεί ακόμα ο ήχος. Στην προσπάθειά μας να παρέχεται στον εκπαιδευόμενο ακουστικό υλικό, απαραίτητο στοιχείο των από απόσταση προγραμμάτων διδακτικής γλωσσών, συχνά το πρόγραμμα γίνεται ‘βαρύ’ με αποτέλεσμα να αργεί να εμφανιστεί στην οθόνη και άρα ο χρήστης να αναγκάζεται να χρησιμοποιεί αρκετή ώρα το διαδίκτυο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Για τον ίδιο λόγο εγκαταλείφθηκε και η προσπάθεια να ενσωματωθεί στο υλικό βίντεο.

6.      Αξιολόγηση

Στα πλαίσια του προγράμματος πραγματοποιήθηκε διαμορφωτική αξιολόγηση του υλικού, σχετικά με την αποτελεσματικότητα των μαθημάτων σε εκπαιδευτικό επίπεδο αλλά και επίπεδο σχεδιασμού, όπου έλαβαν μέρος εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης και των εταιρικών Ιδρυμάτων.

Σε γενικές γραμμές, η πλειονότητα των ερωτηθέντων φάνηκε ευχαριστημένη με το υλικό, κυρίως με την ξεκάθαρη δομή του. Επίσης, θετική ήταν η ανταπόκρισή τους ως προς την αυτονομία που απαιτείται από το πρόγραμμα. Πρέπει να αναφέρουμε όμως ότι, γενική ήταν και η άποψη πως πιο αναλυτική παρουσίαση της μεθοδολογίας είναι αναγκαία, καθώς και η δημιουργία κάποιου δικτυακού τόπου συζήτησης, δύο προτάσεις που εξετάζονται για να εφαρμοστούν.

8. Συμπεράσματα

Συμπερασματικά, καθώς η ενσωμάτωση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και Επικοινωνίας στην εκπαίδευση προσφέρει δυνατότητες για εξατομικευμένη μάθηση και ενθαρρύνει την απόκτηση της δεύτερης γλώσσας μαζί με το πολιτισμικό υπόβαθρο που αυτή φέρει (Warschauer & Meskill 2000), το πρόγραμμα HelloNet κάνει μια προσπάθεια για την προώθηση της ελληνικής γλώσσας σχεδιάζοντας μαθήματα Ελληνικών ως δεύτερης ή ξένης γλώσσας.

Γνωρίζουμε καλά ότι η ενσωμάτωση των ΤΠΕ στη διδακτική των γλωσσών απαιτεί όχι μόνο οικονομική υποστήριξη αλλά και πολύ χρόνο, χωρίς τα αποτελέσματα να είναι πάντοτε εγγυημένα. Παρόλα αυτά, είμαστε αισιόδοξοι πως οι αντικειμενικοί μας στόχοι θα ικανοποιηθούν με αποτέλεσμα να δεχόμαστε μεγαλύτερους αριθμούς ευρωπαίων φοιτητών στα ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Ελληνόγλωσση

Ματραλής Χ. Το έντυπο υλικό στην εκπαίδευση από απόσταση. Στους Κόκκος Α., Λιοναράκης Α., Ματραλής Χ., Παναγιωτακόπουλος Χ. (1998). Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Το εκπαιδευτικό υλικό και οι νέες τεχνολογίες. Πάτρα: Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο.

Παναγιωτακόπουλος Χ. Ο η/υ και το εκπαιδευτικό λογισμικό. Στους Κόκκος Α., Λιοναράκης Α., Ματραλής Χ., Παναγιωτακόπουλος Χ. (1998). Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Το εκπαιδευτικό υλικό και οι νέες τεχνολογίες. Πάτρα: Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο.

Σακελλαρίου Α. (2000). Διδακτική της Ελληνικής ως δεύτερης / ξένης γλώσσας. Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη.

Race P. (1999). Ζέη Ε. (Μτφ.) Το Εγχειρίδιο της Ανοιχτής Εκπαίδευσης. Αθήνα: Εκδόσεις μεταίχμιο.

Ξενόγλωσση

Barker, T. T., & Kemp, F. O. (1990). Network theory: A postmodern pedagogy for the writing Classroom. In C. Handa (Ed.), Computers and community: Teaching Composition in the twenty-first century. Portsmouth, NH: Bonyton/Cook Publishers.

Boyle, T. (1997). Design for Multimedia Learning. London: Prentice Hall

Chapelle, C. (1997). Call in the year 2000: Still in search of research paradigms? Language Learning & Technology, 1(1), 19-43; available at http://llt.msu.edu/vol1num1/chapelle/default.html

Chapelle, C. (1998). Multimedia CALL: Lessons to be learned from research on instructed LA. Language Learning & Technology, 2(1), 22-34; available at http://llt.msu.edu/vol2num1/article1/index.html

Cohen, M. & Riel, M. (1989). The effect of distant audiences on students. American Educational Research Journal, 26(2), 143-59.

Cononelos, T. & Oliva, M. (1993). Using computer networks to enhance foreign language/culture education. Foreign Language Annals, 26, 252-34.

Cooper, M. M., & Selfe, C. L. (1990). Computer conferences and learning: Authority, resistance, and internally persuasive discourse. College English, 52(8), 847-873.

Hegarty, M., Phelan, A. & Kilbride L. (eds.) (1998). Classrooms for Distance Teaching & Learning: A Blueprint. Leuven: Leuven University Press

Harasim, L. M. (1990). Online education: An environment for collaboration and intellectual amplification. In L. M. Harasim (Ed.), Online education: Perspectives on a new environment. New York: Praeger.

Jonassen, D. (1995). Constructivism and Computer-Mediated Communication in Distance Education.  The American Journal of Distance Education. Vol. 9, No 2.

Kern, R. (1995). Restructuring classroom interaction with networked computers: Effects on quantity and characteristics of language production. Modern Language Journal, 79, 457-476.

Kristof, R. & Satran, A. (1995). Interactivity by design: Creating & communicating with New Media. Adobe Press.

Lebow, D. (1993). Constructivist values for systems design: Five principles toward a new mindset. Educational Technology Research and Development: ETR&D, Vol. 41 4-16.

Little, D. (2001). Learner autonomy and the challenge of tandem language learning via the Internet. In Chambers, A. & Davis, G. (eds.) ICT and Language Learning: A European Perspective. Lisse: Swets & Zeitlinger

Littlemore, J. (2001). Learner autonomy, self-instruction and new technologies in language learning: Current theory and practice in higher education in Europe. In Chambers, A. & Davis, G. (eds.). ICT and Language Learning: A European Perspective. Lisse: Swets & Zeitlinger

Papert, S. (1993). Situating constructionism. In Harel & Papert S. (eds.), Constructionism. Norwood, NJ: Ablex

Pratt, E., & Sullivan, N. (1994). Comparison of ESL writers in networked and regular classrooms. Paper presented at the 28^th Annual TESOL Convention, Baltimore, MD.

Sullivan, N. (1993). Teaching writing on a computer network. TESOL Journal, 3(1), 34-35.

Vilmi, R. (1998). Language Learning over distance. In Egbert, J. & Hanson-Smith, E. (eds.). CALL: Research, practice and critical issues. In print for TESOL.

Warschauer M. & Meskill, C. (2000). Technology and second language learning. In Rosenthal, J. (ed.). Handbook of undergraduate second language education. Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum

Warschauer, M. (1996a). Motivational aspects of using computers for writing and communication. Honolulu: University of Hawaii, Second Language Teaching & Curriculum Center.

Warschauer, M. (1996b). Computer-assisted language learning: An introduction. In S. Fotos (Ed.), Multimedia language teaching (pp. 3-10). Tokyo: Logos International.